Wees waakzaam en keer je af van wolven

Alle Schriftreferenties zijn genomen van de Herziene Statenvertaling (HSV), tenzij anders aangegeven

INTRODUCTIE

In maart 2022[1], tijdens de Russische invasie in Oekraïne, begon een schokkende video te circuleren op sociale media. De video toonde de Oekraïense president Zelensky die een nationale toespraak hield waarin hij Oekraïense soldaten opriep hun wapens neer te leggen en zich over te geven aan de Russische strijdkrachten. Maar er was één groot probleem: de video was volledig nep.

In mei 2023[2] ontstond er paniek op sociale media toen er een afbeelding opdook van een explosie nabij het Pentagon waar rook opsteeg uit een overheidsgebouw, wat duidde op een mogelijke terroristische aanslag. De afbeelding leek authentiek en ging binnen enkele minuten viraal, werd opgepikt door de reguliere media, en resulteerde in een kortstondige dip op de aandelenmarkt. De afbeelding was echter niet echt.

In februari 2024[3] accepteerde een medewerker van een financieel bedrijf een videogesprek met wat de financieel directeur en andere seniore managers van het bedrijf leken te zijn. Tijdens het gesprek gaf de CEO de medewerker de opdracht om $35 miljoen over te maken naar een lijst vertrouwelijke rekeningen voor een aanstaande overname. Het gesprek voelde routineus aan: de gezichten waren bekend, de stemmen kwamen overeen en de instructies waren duidelijk. Het geld werd overgemaakt – en verdween. De video was nep.

Dit zijn slechts drie voorbeelden van de wereld waarin we tegenwoordig leven als het gaat om deepfake AI, waarbij we het hebben over psychologische oorlogsvoering, manipulatie van de aandelenmarkt, en bedrijfsspionage. In een recent onderzoek[4] bleek dat alleen in het eerste kwartaal van dit jaar deepfake-fraude heeft gezorgd voor 170 miljoen Euro aan financieel verlies, waarvan 34% (zeg maar 58 miljoen Euro) bij particulieren zoals u en ik. Ditzelfde artikel zei dat slechts 3-5 seconden audio opname nodig is om iemands stem met 85% nauwkeurigheid na te maken, en dat 68% van de video’s niet meer van echt te onderscheiden zijn.

Wat echt is en wat niet is vrijwel niet meer van elkaar te onderscheiden. Het beeld is zo realistisch, de stem zo overtuigend, dat je eerste instinct is om het te geloven. Je brein zegt: ‘Dit moet echt zijn’, ook al vraag je je af: ‘Zou het nep kunnen zijn?’ Dit is hoe bedrog werkt. Als iets maar half waar zou zijn dan zou iedereen er doorheen prikken, maar als het net niet helemaal waar is of lijkt te zijn, of het klinkt en ziet er overtuigend uit, dan wordt het al een stuk lastiger. Dat is hoe geestelijk bedrog werkt. Het is niet altijd even duidelijk op welke plek precies de leer vals is. Het lijkt vaak van een betrouwbare bron te komen. Het klinkt vaak zo overtuigend dat we het ook willen geloven. In onze zonde, in onze menselijke natuur, zijn we vaak maar al te gretig om te geloven wat ons troost of wat in lijn is met ons verlangen, zelfs al het de waarheid tegenspreekt. We worden vaak liever gevleid door leugens of gestreeld in ons verlangen dan dat we geconfronteerd willen worden met de, soms harde, waarheid.

Dat is precies waarom Paulus de gemeente in Rome toen, en ons nu, waarschuwt. Net zoals deepfake AI het oog en het oor kan misleiden, kan valse leer het hart misleiden. Het is in Paulus’ situatie niet precies duidelijk over wie (welke groep) hij het hier precies heeft, maar de consensus is dat het voor Paulus duidelijk was dat er valse leer de gemeente binnen ging komen, en ook uit welke hoek dit zou komen wanneer het komt. Dat Paulus hier in zijn slotakkoord hen wil waarschuwen komt denk ik omdat we zojuist zestien verzen hebben gelezen waarin Paulus vol liefde spreekt over zijn broeders en zusters, en het is vanuit deze liefde, zijn herdershart, dat de waarschuwing komt. Paulus waarschuwt omdat het gevaar reëel is en dicht bij huis, ook bij ons, en zijn woorden roepen ons op om waakzaam en onderscheidend te zijn, geworteld in de waarheid van Christus.

Dus, open je Bijbel naar Romeinen hoofdstuk zestien, en we lezen samen vers 17 en 18.

“¹⁷En ik roep u ertoe op, broeders, hen in het oog te houden die onenigheden teweegbrengen en struikelblokken opwerpen tegen het onderricht dat u hebt ontvangen, en keer u van hen af. ¹⁸Want zulke mensen dienen niet onze Heere Jezus Christus, maar hun eigen buik, en door fraaie woorden en mooie praat bedriegen zij de harten van de argeloze mensen.” (Rom. 16:17-18)

Laten we bidden.

VALSE LERAREN VERSUS WOLVEN

Paulus doet in deze twee verzen een aantal dingen. Hij roept ons op om voor een bepaalde soort mensen uit te kijken zodat we ons hier van kunnen afkeren, en hij geeft de reden hiervoor door ons te wijzen op hun karakter en hun werkwijze. Ik wil deze volgorde vandaag omdraaien. Ik denk dat het belangrijk is om eerst samen te kijken naar het soort mensen, hun karakter en werkwijze, en dat we van daaruit kijken hoe we voor hen uit kunnen uitkijken en van hen kunnen afkeren.

Dus, wat lezen we over deze mensen hier? Ze brengen onenigheden teweeg en werpen struikelblokken op tegen onderricht. Ze dienen niet Jezus, maar hun eigen buik, en door fraaie woorden en mooie praat bedriegen zij de harten van argeloze mensen. Met andere woorden, we zien vier karakteristieken: ze vermommen zich met een uiterlijk van gladde praatjes en vleierij[5], ze hebben zelfzuchtig motieven in dat ze hun eigen buik dienen, ze brengen verdeelde leer, en ze hebben een negatieve impact op de gemeente doordat ze achter de argeloze mensen aangaan.

Om te kunnen vaststellen over wat voor soort mensen Paulus het hier heeft wil ik deze tekst kort vergelijken met twee andere Schriftgedeelten. De eerste is Handelingen 20:29-30 wat Paulus’ afscheidsgesprek is met de oudsten in Efeze. Hij zegt daar, “²⁹Want dit weet ik: dat na mijn vertrek wrede wolven bij u zullen binnenkomen, die de kudde niet sparen; ³⁰en dat uit uw eigen midden mannen zullen opstaan die de waarheid verdraaien om de discipelen weg te trekken achter zich aan.” Paulus beschrijft hier dezelfde vier karakteristieken: ze vermommen zich als mensen uit hun eigen midden, ze hebben zelfzuchtige motieven in dat ze discipelen proberen weg te trekken, ze brengen verdeelde leer, en ze hebben een negatieve impact doordat ze de kudde niet sparen. Het tweede Schriftgedeelte is Mattheus 7:15-16a waar Jezus zegt, “¹⁵Maar wees op uw hoede voor de valse profeten, die in schapenvacht naar u toe komen maar van binnen roofzuchtige wolven zijn. ¹⁶Aan hun vruchten zult u hen herkennen…” Jezus hier beschrijft dezelfde vier karakteristieken: ze vermommen zich als schapen uit hun midden, ze hebben zelfzuchtige motieven in dat ze roofzuchtig zijn, ze brengen valse leer, en ze hebben een negatieve impact op de gemeente doordat ze uit zijn op slechte vrucht.

Met andere woorden, Paulus schetst in onze verzen van vandaag een beeld van wolven, en hoewel alle wolven valse leraren zijn, zijn niet alle valse leraren ook wolven. Als je het verschil in een paar woorden zou moeten omschrijven, dan zou je kunnen zeggen dat valse leraren simpelweg verkeerde leer hebben, maar wolven een verkeerd hart hebben. Tekenen van een valse leraar zijn dat ze oprecht zijn, maar het mis hebben. Ze hebben een leerbare geest en als je ze met de Schrift corrigeert, zijn ze bereid te luisteren en te heroverwegen. Ze willen over het algemeen God eren, maar begrijpen Zijn Woord verkeerd of niet voldoende. Ze kunnen nog steeds een houding hebben die nederig is, heiligheid najaagt, en oprechte zorg voor anderen laat zien, en waar ze verkeerd zijn in hun leer is dat vaak geworteld in onwetendheid, traditie, of een slordige omgang met Gods Woord in plaats van dat het opzettelijk kwaadaardig is. Er zijn genoeg voorbeelden te benoemen van valse leraren in Gods Woord. Denk bijvoorbeeld aan Jobs drie vrienden die een verkeerd beeld neerzette van God en Job beschuldigden van zonde terwijl hij onschuldig was. Hun theologie was simplistisch en fout, maar hun hart zat op de goede plek, en God berispte hen in Job 42:7 zeggende dat ze niet juist over Hem gesproken hadden. Een goed voorbeeld van een valse leraar in het Nieuwe Testament is Apollos in Handelingen 18, die nauwkeurig de zaken van de Heer onderwees, maar alleen wist van de doop van Johannes, totdat Priscilla en Aquila hem apart namen en hem de weg van God nauwkeuriger uitlegden. Valse leraar, maar geheel niet kwaadaardig, en corrigeerbaar. Of sommigen in Korinthe[6] die waarschijnlijk vanwege Griekse gedachtengoed in de war waren en onderwezen dat er geen opstanding van de doden is. Met andere woorden, valse leraren zijn vaak onwetend of onvolwassen, maar te corrigeren. Ze kunnen nog steeds gevaarlijk zijn en anderen misleiden, maar hun hart is niet roofzuchtig.

Wolven daarentegen zijn niet corrigeerbaar en zullen zich verzetten tegen Bijbelse correctie en zullen de Schrift verdraaien om hun positie te beschermen. Ze zijn veelal gedreven door hebzucht en/of macht, of in ieder geval willen ze invloed hebben. Zo lezen we bijvoorbeeld in 2 Petrus 2:3, “En zij zullen u door hebzucht met verzonnen woorden uitbuiten…” Vaak zien we dan een houding van hypocrisie of (emotionele) manipulatie. Ook hier zijn voldoende voorbeelden te benoemen, zoals Bileam in Numeri 22-24, een niet-Israëlitische profeet die geld wilde verdienen door Israël te vervloeken, maar God dwong hem om in plaats daarvan zegeningen uit te spreken. Drie schrijvers in het Nieuwe Testament halen Bileam aan. Petrus[7] gebruikte Bileam als een beeld van hebzuchtige, corrupte leraren die anderen uitbuiten. Judas benadrukte de fout van Bileam in dat hij naar geld en persoonlijk gewin streefde en niet naar de waarheid. Johannes[8] in Openbaring laat zien wat Bileam naliet: hij leidde Gods volk tot compromissen met afgoderij en immoraliteit. Wat dat betreft is Bileam het toonbeeld van een wolf: hebzuchtig, bedrieglijk en destructief. Of denk aan Hymeneüs en Filetus[9] die onderwezen dat de opstanding reeds had plaatsgevonden en het geloof van sommigen afbraken. Paulus zegt dat hun onderwijs zich uitzaaide als kanker. Of denk als laatste aan Simon de tovenaar in Handelingen 8 die de macht van de Heilige Geest wilde kopen voor persoonlijk gewin.

Zoals ik eerder zei, alle wolven zijn valse leraren, maar niet alle valse leraren zijn wolven. Hier in onze verzen van vandaag heeft Paulus het over wolven. Ze brengen niet alleen valse leer uit onwetendheid, maar ze weten wat ze doen en zijn gladjes, strategisch, en dienen zichzelf.

KARAKTER EN METHODE VAN EEN WOLF

Nu dat we hopelijk een beter beeld hebben van waar Paulus het hier over heeft, laten we iets dieper duiken in de vier dingen wat hij zegt in deze verzen over hun karakter en hun methode.

Als eerste brengen wolven onenigheden teweeg. Het zijn mensen die verdeeldheid veroorzaken of verdeeldheid aanwakkeren binnen een gemeente; iets wat Paulus in Galaten 5:20[10] als een van de werken van het vlees ziet. Ze zijn er op wat voor manier dan ook op uit om eenheid en fellowship binnen een gemeente te verbreken of te ondermijnen. Dat is niet altijd meteen duidelijk vanwege hun fraaie woorden en mooie praat, maar daar komt het uiteindelijk altijd op neer. Dit doen ze door op een bepaald onderwerp een andere leer of een controversiële leer te verkondigen en dit te verkondigen aan individuen binnen de gemeente met als doel hen zo aan hun kant te krijgen waardoor er een “wij versus zij” situatie ontstaat en er kliekjesvorming komt. Ze doen dit door wantrouwen te creëren richting het leiderschap, en het resultaat waar ze op uit zijn is vaak dat er een snelle overgang ontstaat een theologische onenigheid naar een relationele breuk. We zien dit bijvoorbeeld terug in de eerste paar hoofdstukken van 1 Korinthe en hoe Paulus hen aanspreekt op het feit dat sommigen hem volgen en sommigen Apollos volgen. Maar we zien dit ook heden ten dage waar er een soort persoonlijkheidscultus ontstaat wanneer een leider een bepaalde groep binnen een gemeente bijeenbrengt en er een soort gemeente binnen een gemeente ontstaat. We zien dit bij online christelijke beïnvloeders die een aanhang opbouwen door andere christenen constant aan te vallen in plaats van de Gemeente (met een grote G) op te bouwen. We zien dit als secundaire kwesties verheven worden tot primaire kwesties en gebruikt worden om fellowship over te verbreken.

Dit laatste punt is heel belangrijk. Niemand van ons is Jezus of Paulus of Johannes of… Niemand van ons heeft een pure doctrine en allemaal schieten we ergens tekort in onze begripsvorming over het Woord, en dat is prima. De vraag is echter in wat voor soort doctrines we tekortschieten, en hoe we hiermee omgaan. We moeten hierin een onderscheid maken tussen primaire en secundaire kwesties, of zoals ik ze vaak noem: gesloten hand en open hand kwesties. Primaire essentiële, gesloten hand, kwesties zijn alles wat te maken heeft met God, Jezus, het Woord, en redding. Er is één ware eeuwige levende God die bestaat in drie personen: de Vader, de Zoon, en de Heilige Geest; Jezus is volledig God en volledig mens en was geboren uit een maagd en heeft een zondeloos leven geleefd. Jezus is aan het kruis gestorven om voor onze zonden te betalen en drie dagen later lichamelijk opgestaan uit de dood, zit nu aan de rechterhand van de Vader, en gaat in glorie terugkomen. De mens is geschapen in het evenbeeld van God maar is door zonde gescheiden van God en heeft daardoor redding nodig om zo niet onder Gods oordeel te zijn. Redding is alleen door genade en door geloof in Jezus. De Bijbel is het geïnspireerde en gezaghebbende Woord van God, betrouwbaar in alles wat het leert en meer dan genoeg voor onze redding en om een heilig leven te leiden. Er zal een lichamelijke opstanding uit de dood komen waarbij er eeuwig leven met God is voor gelovigen, en eeuwige scheiding van God in de hel voor ongelovigen. Dit zijn allemaal primaire gesloten hand kwesties die niet onderhandelbaar zijn. Verschillende stromingen mogen verschillen over nuances, maar als je dit niet geloofd dan zit je in een ander team en hang je een ander Evangelie aan.

Dan zijn er secundaire belangrijke, open hand, kwesties zoals manier van dopen of avondmaal vieren, hoe kerkbestuur in te richten, de rol van vrouwen in de gemeente, zijn de genadegaven nog actief, lidmaatschap en kerktucht, is er een doop met de Heilige Geest, en verschillende eindtijdvisies. Deze zijn belangrijk en kunnen we meningsverschillen over hebben die leiden tot verschillende denominaties, maar we zitten in hetzelfde team en wij zijn broeders en zusters. Er zijn daarna nog tertiaire, open hand, kwesties die meer te maken hebben met persoonlijke overtuigingen en tradities, zoals aanbiddingsstijl, kledingstijl, wel of niet vieren van bepaalde feestdagen of de sabbat, welke Bijbelvertaling we lezen, thuisscholing of niet, hebben we een jonge of oude aarde, wat gebeurt er precies tussen je sterven en je wederopstanding, hoe ziet de hemel er uit, etc. Dit zijn allemaal kwesties van overtuiging of voorkeur waar we geen fellowship over verbreken en we samen in dezelfde gemeente door één deur kunnen gaan. Maar hier is het punt: wolven maken van elk niet-primair punt een primair punt en zijn bereid er fellowship over te breken, want wolven gaan voor verdeeldheid en als de verdeeldheid gezaaid is, of ze merken hier niet in te slagen, dan verbreken ze fellowship en verdwijnen stilletjes door de achterdeur. Dat is het verschil.

Als tweede werpen wolven struikelblokken op tegen het onderricht. Wolven geven niet slechts een andere mening over iets, maar ze maken het moeilijker voor anderen om te groeien in het geloof door leer die de Gemeente heeft ontvangen te verwarren, te verdraaien, of teniet te doen. Deze struikelblokken gaan tegen de vrijheid in die Jezus aan het kruis heeft bewerkstelligt en leggen wederom een juk op mensen. Veelal betekent het er voorwaarden gesteld worden aan redding, of is het onderwijs dat losjes omgaat met zonde, morele grenzen herdefinieert, of Jezus’ werk aan het kruis minimaliseert of zelfs ineffectief maakt, en is het vaak gebaseerd op onderwijs waarin verzen compleet uit context worden gebruikt. We zien dit bijvoorbeeld terug in hoe Bileams advies Israël in zonde leidde, of de groep in Galaten die besnijdenis voorwaardelijk maakte voor redding, of valse leraren die de opstanding ontkende wat hoop ondermijnt. Maar we zien dit ook in onze tijd nog zeker. Denk aan het welvaartsevangelie waar onderwezen wordt dat je financieel moet zaaien om Gods zegen te mogen ontvangen of dat bidden een werk is geworden en een afspiegeling van je geloof in relatie tot hoe God je gebeden verhoort. Denk aan de stromingen waarin gezegd wordt dat zondigen geen probleem is want er is toch genade. Of denk aan legalistische gemeenten waar je verplicht wordt de sabbat te houden, of waar je alleen kan deelnemen aan het avondmaal als je in hun gemeente gedoopt bent of belijdenis hebt gedaan. Of denk aan de deconstructie beweging die momenteel gaande is. Voor degenen die niet weten wat deze beweging inhoud, laat mij het volgende citeren van Melanie Mudge[11], een deconstructioniste, “Uiteindelijk gaat iemand over tot deconstructie om te zien wat er in zijn geloof de moeite waard is om te behouden en wat herbouwd moet worden... Als hij echter vaststelt dat iets de moeite waard is om te behouden, begint hij vanaf dat fundament met heropbouwen. Hij bouwt een geloof op dat authentieker aanvoelt in hoe hij God ziet. Omdat de geloofsreis zo persoonlijk is, is de keuze wat hij na de deconstructie doet aan de persoon zelf en aan niemand anders.” Dit zijn allemaal vormen van struikelblokken die opgeworpen worden tegen wat Gods Woord onderwijst en door wolven gebruikt wordt om zoals Paulus het zegt “de harten van de argeloze mensen” te bedriegen.

Als derde dienen wolven hun eigen buik en is hun motivatie uiteindelijk zelfgericht in plaats van Christus-gericht, en zoeken ze naar rijkdom, eer, invloed, persoonlijke bevestiging, of een bepaalde wereldse bevrediging in plaats van dat ze zoeken naar Zijn Koninkrijk en gerechtigheid en de trouw aan Christus en de liefde voor de kudde die daar bij komt kijken. Op dit punt snijdt Paulus in zijn diagnose echt tot het hart. Valse leer volgt vaak valse motieven. Een zelfgerichte leraar zal de waarheid manipuleren om zijn persoonlijke doelen te bereiken. Het zijn vaak mensen die rijk worden gekoppeld hebben aan hun bediening en oproepen om onder druk te geven en beloften maken dat je gezegend zal worden als je hen geld geeft. Het zijn mensen die verlangen naar beroemd zijn, die verlangen naar status, en die het liefst geen verantwoording willen afleggen voor hun bediening. Het zijn mensen die hierin liever mensen behagen dan trouw zijn aan God, waarop Paulus in Galaten 1:10 zou zeggen, “Want ben ik nu bezig mensen te overtuigen, of God? Of probeer ik mensen te behagen? Als ik immers nog mensen behaagde, zou ik geen dienstknecht van Christus zijn.” En we weten wie deze mensen zijn in onze tijd. De grote beroemde voorgangers die in excessieve weelde leven van luxe auto’s, villa’s, privéjets, en zichzelf hierin rechtvaardigen. De charismatische leiders die hun gemeenteleden op allerlei wijze manipuleren en hun geestelijke gezag misbruiken om er zelf beter van te worden. De leiders van grote gemeenten waar het allemaal draait om roem en meer volgelingen op social media dan dat het draait om een herder te zijn als Jezus.

En als laatste, als vierde, bedriegen wolven door hun fraaie woorden en mooie praat. Bedrog is hun primaire tactiek hierbij. Wolven zijn vaak welbespraakt en hebben een bepaalde natuurlijke charme. Ze zijn vaak rap van de tong en vleien hun weg naar meer invloed doordat vaak de weerstand lager is door de manier waarop ze zich neerzetten. Persoonlijk charisma en het inspelen op de emotie zijn hoe ze de harten van mensen winnen. Ze weten wat te zeggen en hoe het te zeggen zodat wat ze zeggen geaccepteerd wordt en als voor waar aangenomen wordt, maar de verhouding tussen wat ze zeggen en of het Bijbels hout snijdt is vaak ver te zoeken, en ze zijn vaak erg wars van nauwkeurig de Schrift ernaast leggen, en geven liever de voorkeur om het gevoel te laten regeren. In de tijd van Jeremia waren er veel valse profeten die met hun vleiende woorden valse troost gaven in plaats van correctie, waarbij ze vrede beloofde dat er niet was[12], of Gods waarschuwingen tegenstelde met leugens[13]. Of denk aan de Farizeeën die hun publieke vroomheid gebruikten voor applaus, waarop Jezus zegt in Johannes 12:43, “Want zij hadden de eer van de mensen meer lief dan de eer van God.” Tegenwoordig zien we dit in de voorgangers die meer motiverende sprekers zijn met preken vol pakkende slogans en persoonlijke verhalen maar nul substantie uit het Woord, of we zien het in de sprekers die de harde waarheden van Gods Woord vermijden en mensen alleen maar vertellen wat ze willen horen, waarvan Paulus tweeduizend jaar geleden al zei in 2 Timotheüs 4:3-4, “³Want er zal een tijd komen dat zij de gezonde leer niet zullen verdragen, maar dat zij zullen zoeken wat het gehoor streelt, en voor zichzelf leraars zullen verzamelen overeenkomstig hun eigen begeerten. ⁴Ze zullen hun gehoor van de waarheid afkeren en zich keren tot verzinsels.”

ONZE REACTIE: WAAKZAAMHEID EN AFKEREN

Dit is hoe Paulus hier het karakter en de methode van wolven omschrijft, en hij doet dat voor twee redenen. Ten eerste roept hij ons ertoe op om hen in het oog te houden, en ten tweede om ons er van af te keren. Dit is waarom Paulus hier hun karakter en methodiek blootlegt; niet alleen voor ons om ter informatie aan te nemen, maar juist zodat we hierin mogen groeien in ons onderscheidingsvermogen en als nodig de juiste actie kunnen ondernemen.

Dus, Paulus roept ons ertoe op om waakzaam te zijn op deze wolven. Waarom? Omdat we ons christelijk leven simpelweg niet op alleen maar cruise control kunnen leven, maar het vergt constante oplettendheid, omdat deze wolven zich nou eenmaal niet al zodanig aanmelden. Ze komen niet op een zondagochtend langs, ‘Hallo, ik ben eigenlijk een wolf, maar ik doe alsof ik een schaap ben, en ik kom hier om verdeling en onenigheid te zaaien en er zelf beter van te worden en dan weer weg te gaan’. Dat is niet hoe het werkt, helaas. Dat wolven de gemeente, onze gemeente, binnenkomen is een feit. Paulus zei niet voor niets in Handelingen 20:29, “Want dit weet ik: dat na mijn vertrek wrede wolven bij u zullen binnenkomen…”. Wolven komen namelijk gekleed in christelijk jargon, met de schijn van godsvrucht[14], die zich voordoen als dienaren van gerechtigheid[15], en een emotionele boodschap van liefde en eenheid die overtuigd. De vraag is of we het onderscheidingsvermogen hebben om ze te herkennen, en daarop de juiste actie ondernemen. Dus Paulus roept op om onze ogen open te houden en waakzaam te zijn. Hoe ziet dat er uit?

Misschien eerst: hoe ziet het er niet uit? Paulus roept ons niet op om iedereen constant onder de loep te nemen of op alle slakken zout te leggen en alleen maar achterdochtig te zijn. Dat is niet de oproep. De oproep is pastoraal. De oproep is vanuit het hart van een herder voor de gemeente en dat hart mogen we ook voor elkaar hebben. We mogen samen een gemeenschappelijke houding van waakzaamheid hebben die geworteld is in het Evangelie, zodat wolven en valse leraren zich niet makkelijk kunnen vestigen.

Hoe ziet dat er uit? Waakzaamheid betekent allereerst een actief onderscheidingsvermogen hebben als het gaat om doctrine. We willen zijn als hen in Berea[16] die het Woord ontvingen met grote bereidwilligheid, maar het dagelijks naast de Schrift lagen als ultieme meetlat voor waarheid. We willen zijn als hen die niet elke geest geloven[17], maar eerst beproeven of ze uit God zijn. Met andere woorden, we mogen alles leren toetsen aan het Woord. Alles wat we horen in preken en podcast (ook als het van Casper of mij komt) of in fellowshipgroepen, en alles wat we lezen in boeken of blogpost of artikelen, behoren we naast het Woord te leggen en te toetsen aan het Woord. Hierin is het dus belangrijk dat we onze Bijbel kennen. Hoe beter je je Bijbel kent, hoe makkelijker het is om echt van vals te onderscheiden. Dus, lees, lees, lees je Bijbel. Waakzaamheid betekent ook een actief onderscheidingsvermogen als het gaat om relaties. Wie zaait er onrust, wie isoleert mensen, wie verspreidt leer die het geloof ondermijnt of moeilijker maakt? We mogen leren om door de schone schijn heen te kijken en niet zo snel onder de indruk te zijn van charisma of charme. Waakzaamheid betekent ook het beschermen van de kwetsbaren onder ons. Daar is een rol voor de herders weggelegd waarin we niet alleen waarheid onderwijzen maar ook waarschuwen tegen valse leer, en nieuwe of onvolwassen gelovigen helpen te groeien. Maar er is hierin voor iedereen een rol weggelegd in fellowship met elkaar, tijdens kring of Bijbelstudies of in accountability, om elkaar te helpen op het Woord te wijzen, elkaar te helpen om het Woord recht te snijden, elkaar te helpen te groeien in ons onderscheidingsvermogen, en zo elkaar te beschermen.

Als de situatie zich voordoet dat een broeder of zuster bijvoorbeeld zich online heeft ingelaten met iemand die wolvengedrag vertoont, en het Woord bevestigt dit, dan wijs je in liefde die ander erop om zich hiervan compleet af te keren en help je hem of haar hierin te stoppen met het volgen van hun podcast, boeken of preken; te stoppen met hun stem invloed te laten hebben op hun denken, en bij voorkeur reik je ook solide alternatieven aan om het gat te vullen. Als de situatie zich voordoet dat iemand binnen de gemeente wolvengedrag vertoont, en het Woord bevestigt dit, kom dan meteen ermee naar het leiderschap. Dit is niet een soort ‘kliklijn’ gedachte, maar dit is een serieuze aanklacht waar serieus naar gekeken moet worden, en het is van groot belang dat de herders weten of, en in welke mate, de schapen gevaar lopen om daarop adequaat actie te ondernemen. De Bijbel is namelijk overduidelijk hieromtrent als er actie ondernomen moet worden. Titus 3:10-11 zegt namelijk zo een persoon een of twee keer te waarschuwen en daarna niets meer met hem te maken te hebben. Titus 1:10 zegt om hen de mond te snoeren, omdat ze enorme verwarring zaaien. En keer op keer of het nu Jezus[18], Paulus[19], Petrus[20], Judas[21], of Johannes[22] is, wordt ons opgedragen om ons van die persoon af te keren en ons ervan af te keren. Waarom? Omdat ze de kudde uiteen willen drijven en willen vernietigen, omdat ze kwetsbare schapen weg van Jezus en de waarheid willen trekken, omdat ze verwarring en verdeeldheid willen zaaien, en omdat ze zonde willen normaliseren. Dat is waarom Jezus, Paulus, Petrus, Judas, en Johannes allemaal overduidelijk zijn hierin, want het is aan de herders om de kudde te beschermen en bewaken.

CONCLUSIE

In onze zonde, in onze menselijke natuur, zijn we vaak maar al te gretig om te geloven wat ons troost of wat in lijn is met ons verlangen, zelfs al het de waarheid tegenspreekt. We worden vaak liever gevleid door leugens of gestreeld in ons verlangen dan dat we geconfronteerd willen worden met de, soms harde, waarheid. Maar Paulus spreekt ons hier pastoraal toe en het forceert ons de vraag te stellen: laat ik me gemakkelijk beïnvloeden door aantrekkelijke stemmen, of ben ik geworteld in Gods Woord? Voel ik me meer aangetrokken tot mensen die me een goed gevoel geven dan tot de waarheid die me kan corrigeren? Verdeeldheid in de gemeente wordt niet veroorzaakt door degenen die vasthouden aan Christus’ waarheid, maar door degenen die zich er tegen verzetten. Helderheid in doctrine, in wat we geloven, is niet de vijand van eenheid, maar juist de basis ervan.

Jezus is de goede Herder die Zijn leven heeft gegeven voor de schapen. Hij waarschuwt ons in Johannes 10 dat de wolf komt om te stelen, doden, en vernietigen, maar Hij belooft in vers 27, “Mijn schapen horen Mijn stem en Ik ken ze en zij volgen Mij.” Met andere woorden, onze veiligheid ligt uiteindelijk niet in ons vermogen om elke namaak te herkennen, maar in het dicht bij de Herder blijven en naar Zijn stem te luisteren.

Als je Zijn stem nog niet hoort, dan is vandaag de dag om Hem aan het kruis te zien als je Redder. Geloof en bekeer je, zodat ook jij naar Zijn stem kan luisteren en dicht bij Hem kan blijven. Maar, gemeente, blijf waakzaam en blijf geworteld in het Woord. Klamp je vast aan Hem, en wanneer de gladde stemmen van bedrog komen, weet dan dat de stem van je Herder sterker en vol leven is.

Ik ben mij er ter degen van bewust dat dit een pittig onderwerp is en ook een pittige preek, wat ook best gedachten of emoties of worstelingen kan oproepen, en die mogen er zijn. Voel je daarom ook niet geremd om naar iemand van het leiderschapsteam toe te komen zodat we erover met elkaar in gesprek kunnen gaan en er voor je kunnen zijn. Dat is belangrijk, want het is ons hart om zorg te dragen en te beschermen.

Laten we bidden.

[1] https://www.npr.org/2022/03/16/1087062648/deepfake-video-zelenskyy-experts-war-manipulation-ukraine-russia

[2] https://in.mashable.com/tech/53204/fake-pentagon-explosion-photo-caused-a-real-dip-in-the-stock-market

[3] https://edition.cnn.com/2024/02/04/asia/deepfake-cfo-scam-hong-kong-intl-hnk

[4] https://www.esecurityplanet.com/news/ai-deepfakes-surge-200-million-lost/

[5] Zie ook Jud. 1:4

[6] 1 Kor. 15:12

[7] 2 Pet. 2:15-16

[8] Op. 2:14

[9] 2 Tim. 2:17-18

[10] διχοστασία (dixostasia) wordt alleen op twee plekken gebruikt in het NT (Rom. 15:17 en Gal. 5:20) en beide vertaald als ‘onenigheid’

[11] "Ultimately, a person engages in deconstruction in order to see what of their faith is worth keeping and what needs rebuilding… However, if they determine that something is worth salvaging, they will then begin reconstructing from that foundation, rebuilding a faith that feels more authentic to how they perceive God. Because the faith journey is so personal, the choice of what to do after deconstruction is up to the person and no one else." ~ Melanie Mudge, https://fbchurch.org/resource/an-introduction-to-deconstructionism, https://www.sophiasociety.org/blog/what-is-faith-deconstruction

[12] Jer. 6:14; Jer. 8:11

[13] Jer. 14:13-15

[14] 2 Tim. 3:5

[15] 2 Kor. 11:13-15

[16] Hand. 17:11

[17] 1 Joh. 4:1-3

[18] Joh. 10:12; Mat. 7:15; Mat. 15:14

[19] Hand. 20:29-30; Rom. 16:17-18; Gal. 2:4

[20] 2 Pet. 2:1-3, 17

[21] Jud. 1:4, 12-13

[22] 1 Joh. 4:1-3; 2 Joh. 1:10-11